Tuesday, August 6, 2013

Միխայիլ Վռուբել. "Դևը նստած"


  Նյութը, որն ընտրել եմ այս հոդվածում անդրադառնալու համար անշուշտ կհետաքրքրի ամենքիդ, թեև դևին կամ չարքին ուրույն տեսանկյունից նկարագրելու իմ այս մոտեցումը գուցե տարօրինակ թվա և անգամ երկիմաստ ընկալվի շատերիդ կողմից: Փիլիսոփայական ընկալման մեջ և կերպարվեստում հանդիպող կերպարներում դևը յուրատեսակ գրավչություն է ձեռք բերել և հաճախ չի համապատասխանում նրա մասին ունեցած մեր սարսափազդու պատկերացումներին:
  Նախ ճշտեմ, որ "դևը" կամ "դեմոնը" չի նույնացվում սատանայի հետ, ստուգաբանորեն բառը նշանակում է "ոգի", բարի կամ չար՝ դա այլ հարց է: Անտիկ շրջանում առաջին հիշատակումը դեմոնի մասին պատկանում է Սոկրատեսին: Փիլիսոփան տարակուսանք էր առաջացնում իր շրջապատում, երբ խոսում էր դեմոնի մասին, ով միշտ ներշնչում և ուղղորդում էր իրեն: Իսպառ պարզ չէ, թե ինչպիսի էության հետ գործ ուներ Սոկրատեսը, բայց պետք է որ անչափ զորավոր և իմաստուն արարած լիներ նա: Ձեր կյանքում հաճախ զգացած կլինեք, թե ինչպես են չար կամ բարի ուժերն աներևույթ կերպով ուղղորդում ձեզ և բնավ պարտադիր չէ, որպեսզի նրանք տեսանելի կերպով հայտնվեն ձեր առջև, որպեսզի համոզված լինեք դրանում: Գրական բազմաթիվ ստեղծագործություններ կան, որոնցում մարդուն իբրև ուղեկից կյանքում հայտնվում է դեմոնը: Բավական է հիշել Գյոթեի "Ֆաուստը", Ջոն Միլթոնի "Կորուսյալ դրախտը", Բայրոնի "Կայենը" և Լերմոնտովի "Դեմոնը":